ڕێگاكانی چاندنی پەتاتە

ڕێگاكانی چاندنی پەتاتە

پەتاتە یەكێكە لە خۆراكە بەكارهێنراوەكانی كۆمەڵگەی كوردی و زۆربەی وڵاتانی جیهانیش بە بۆنەی ڕێژەی زۆری نیشاستە و ماددە خۆراكییەكان كە لە پێكهاتەیدا وای كردووە كە سالانە بە ملیۆنەها تەنی لێبەرهەم بهێنرێت لە جیهان ئێستە باسی چۆنیەتی زۆركردن بە ڕێگایەكی ئاسان و هەممومان دەتوانین لە ماڵەوە بیكەین:-

1- ئاماددەكردنی چەند پەتاتە یەك یاخود 1 پەتاتە كە ئێمە ئارەزووی ناشتنی بكەین پەتاتە جۆریەتی زۆرە ئێمە تەنها جۆریەكی هەڵدەبژێرین نابێت هیچ كەڕوو یان ماددەیەكی پێوە بێت

2- پەتاتەكە جوان دەشۆرینەوە لە دەرمان و خۆڵ و ئەو ماددانەی بۆ گەشە كردنی بە كارهاتووە لە كێڵگەدا هەمووبەشێكی پەتاتەككە پاكدەكەینەوە بە تەواوی

3- ئاماددەكردنی كوپێك ئاو بۆ چەكەرە كردن و گۆپكە كردنی پەتاتەكە 

4-پەتاتەكە دەكەین بە 2 بەش یان زیاتر

5- 3 بۆ 4 چیلكە یان دار (چیلكەی دان بێت باشترە) دەهێنین لە ناوەراستەوە بە چوار دەوری پەتاتەكەدا دەیچەقێنین بۆ ئەوەی پەتاتەكە بە تەواوی نوقمی ئاوەكە نە بێت ئێمە ئەمانەوێت بەس بەشە بڕاوەكە نوقم بكەیت.

6- بەم جۆرە پەتاتەكە نوقی ئاوەكە دەكەین

7- ڕۆژانە 5 بۆ 6 سەعات دەیدەینە بەر تیشكی خۆر

8- ئاوەكەی ناگۆڕین هەتا كەم نەبێت یان قەوزە یان كەڕوو نەكات

9- هەتا بە تەواوی چەكەرە دەكات و بەم شێوەیە گۆپكە دروست دەكات ئەو كاتە دەری دەكەین 

10- ئامادەكردنی سەتڵی كون كونین بە پێی ژمارەی تۆوەكانمان(سەلكە پەتاتەكەمان)

11- هەندێك بەرد یان لم دەكەینە بەشی خوارەوەی سەتڵەكەوە بۆ ئەوەی بە ئاسانی ئاو هاتوچۆ بكات و ڕێگری بكات لە قۆڕ بوون لە بەشی خوارەوەی سەتڵەكە

12- سەتڵەكە بۆ هەموو تۆوێك دەبێت پڕبێت...بەڵام بۆ تۆوی پەتاتە دەبێت نیوە بێت مەبەستمان خۆڵەكەیە

13- سەلكە پەتاتەكە نوقمی خۆڵەكەی دەكەین بە جۆرێ كە گۆپكەكانی بە دەرەوە بێت

14- ئەكەر بەم شێوەیە تەواو نوقم نەبوو تۆزێك خۆڵی بۆ زیاددەكەین

15- بەردەوام كرداری ئاودانی بۆ ئەنجام دەدەین بە شێوەیەكی دروست نابێت ئەونە ئاوبدرێت چونكە دەبێتە هۆی خراپ بوونی 

16- هەتا ڕێژەی سەوز بوون زۆرتربێت و قەدی زیاتر بێت ژمارەی سەلكە پەتاتەكان زیاتر دەبێت

17-لە كۆتایدا پەتاتەیەكی باش و بەبی سەماد و سروشتی بەرهەمدێت

ئاماددەكردنی- فەرهەنگ حمید

خوێندكاری كۆلێجی تەكنیكی كشتوكاڵی هەڵەبجە

زیانی ئەو جۆرە پلاستیكانەی لەماڵەوە بەكاری دەهێنیت

زیانی ئەو جۆرە پلاستیكانەی لەماڵەوە بەكاری دەهێنیت

٧ جۆر پلاستیك هەیە لە كارگەكان بەكاردێن هەریەكەیان بۆ مەبەستێك بەڵام زۆرجار ئێمە لەو دەبەو پلاستیكانە بەكاردێنین بۆ مەبەستی تر....

هەریەكەیان كۆد و ژمارەی تایبەت بە خۆی هەیە

ئەم ٧ جۆرە پلاستیكەمان هەیە كە لە كارگەكان بەكاری دێنن:-

١-  PETE   یان  PET (polyethylene terephthalate)

٢-   HDPE   (high-density polyethylene)

٣-   PVC  ((polyvinyl chloride

٤- LDPE   (low-density polyethylene)

٥- PP   (polypropylene)

٦- PS  (polystyrene)

٧- SPI  ئەم جۆرە تێكەڵ دەكرێت واتە كۆكراوەی ماددەكانی سەرەوە

PETE (كۆد ژمارە١):- ئەم جۆرە پلاستیكە بەكاردێت بۆ هەڵگرتنی خۆراك و خواردنەوەكان زۆرجار ئەم جۆرە دەبێتە هۆی مژینی تام و بۆنی ئەو خۆراكەی كە تێیدایە بۆیە دەبێت 1 جار بەكاربێت و بۆ 1 جۆر خۆراك بێت و لە و شوێنە هەڵبگیرێت كە پلەی گەرمی خۆراكەكەی لەسەر دیاری كراوە.ئەگەر زیاتر لە جارێك بەكارهات بۆ خۆراك زیان بە تەندروستی دەگەیەنێت.بەكاردەهێنرێت بۆهەڵگرتنی(شەربەتی میوەكان- خواردنەوە گازییەكان- بۆ پاقلەمەنیەكان-بۆ خواردنەوە كحولیەكان)دەتوانرێت بەكاربهێنرێتەوە بۆ دروستكردنی(شانە-جانتا- كورسی باڵۆن...هتد)هەروەها PETE دەتوانرێت دوبارە بەكاربهێنرێتەوەRecycled PETE

HDPE (كۆد ژمارە٢):- ئەم جۆرە بەوە دەناسرێتەوە كە بەرگرییەكی بەهێزی هەیە واتە ئەستوورە بە گشتی و بۆ هەڵگرتنی ماددەكیمیاویەكان بەكاردێت و دەبێت لە شوێنێكی تایبەت بپارێزرێت بە پێی جۆری ئەوماددە كیمیاویانەی كە تێیدایە.ئەم جۆرەیان نابێت بەهیچ شێوەیەك بۆ هەڵگرتنی خۆراك بەكاربهێنرێت چونكە كارلێك لەگەڵ ماددەخۆراكیەكەدا دەكات و دەبێتە هۆی نەخۆشی ترسناك HDPE بەكاردەهێنرێت بۆ هەڵاَگرتنی (شامپۆ – سابوون – ماددەپاكەروەكان – تایت- ڕۆنی سەیارە) دەتوانرێت دووبارە و ٣ بارە بەكاربهێنرێتەوە  لە هەندێك كارگەدا بۆ هەڵگرتنی شیریش بەكاری دێنن

PVC (كۆد ژمارە٣):- ئەم جۆرە لەڕوی تەندروستی و پەیوەندی لەگەڵ خۆراكدا بە ترسناكترین جۆری پلاستیك دادەنرێت ئەگەر بەهەر هۆكارێك بێت بچێتە جۆگەی هەرسەوە.بە هیچ جۆرێك بۆهەڵگرتنی خۆراك بەكارناهێنرێت.ئەم جۆرە ١ جار لە كارگەكاندا دروست دەكرێت واتە ناتوانرێت بۆ جاری ٢ هەم بەكاربهێنرێتەوە بۆ دروستكردنی بۆری ئاوەڕۆ و خشت و دیكۆراتی خانوو بۆ پەنجەرە و دەرگا بەكاردێت.گرنگیەكی زۆری هەیە لە كارگەكانی بینا سازی.

LDEP (كۆدی ژمارە٤):- ئەم جۆرە پلاستیكە لەڕووی پێكهاتەوە چڕییەكی كەمی هەیە و بەهێزە واتە نەرمە و بەهێزە بە بەرچاو بە نەرمیەكەی.لەڕووی پەیوەندی بە خۆراكەوە هیچ توێژینەوەیەك و بڵاوكراوەیەك نییە بۆ سەلماندنی خراپی ئەم جۆرە بۆیە لەگەڵ خۆراكدا پەیوەندیەكی زۆری هەیە. بۆیە بەكاردێت بۆ هەڵگرتنی خۆراك وە هەروەها بەكاردێت لە دروستكردنی (نایلۆن – وە ئەو نایلۆنانەی كە لە خۆراك دەپێچرێت- قایش-تەنەكەی خۆڵ- لەگەڵ هەندێك لە بابەتە پلاستیكیانەی ڕۆژانە لەماڵەوە بەكاری دەهێنین ...هتد)

PP (كۆدی ژمارە٥):- ئەم جۆرە پلاستیكە زۆربەهێزە و بەرگەی پلەی گەرمی بەرزدەگرێت بەكاردێت بۆ دروستكردنی (قاپی ماست – بوتڵی شوشە – قاپی ئایس كریم – لۆگۆی پلاستیكی – شفرەی لابردنی سەهۆڵی فریزر- كوپی تایبەت بە یاریگاكان – وایەری پاتری ....هتد) وە دەتوانرێت دووبارە بەكاربهێنرێتەوە هیچ زیانێكی بۆ تەندروستی نیە و نابێتە هۆی مژینی تام و بۆنی ئەو خۆراكەی كە تێیدا هەڵگیراوە دەتوانرێت بۆ خۆراكێكی تر بەكاربهێنرێت.

PS (كۆدی ژمارە٦):- ئەم جۆرە پلاستیكە بەكاردێن بۆ دروستكردنی كوپی قاوە وە هەروەها بۆ بابەتی جوانكاری بەكاردێت و بۆ دروستكردنی قاپ و كەوچك و پەرداخی سەفەری بەكاردێت هیچ زیانێكی نیە بڵام بە گەرمییەكی زۆر دەبێتە هۆی كارلێككردنی لەگەڵ خۆراكدا وە خێرا دەبێتە هۆی مژینی تام و بۆنی خۆراكەكە و تەنها بۆ یەك جار بەكاردێت هەروەها.دووبارە بەكاردەهێنرێتەوە بەڵام پێویستی بە وزەیەكی زۆرە

SPI (كۆدی ژمارە٧):- ئەم جۆرە پلاستیكە بەباشترین جۆری پلاستیك دادەنرێت لە ڕووی تەندروستیەوە.بەكاردێت بۆ دروستكردنی تانكی ئاوی گەورە و بوتڵی گەورەی بەڕاد وە بۆ دروستكردنی شریتی CD بەكاردێت و هەروەها بۆ پاراستنی دەرمان و دەتوانرێت دووبارە بەكاربێتەوە بۆ دروستكردنی جبسن بۆرد و تەختەی پلاستیكی

   

ئاماددەكردنی فەرهەنگ حمید

خوێندكاری كۆلێژی تەكنیكی كشتوكاڵی هەڵەبجە